Uwagi ogólne
Instytucja doręczenia ma na celu zapewnienie podatnikom (oraz innym podmiotom uczestniczącym w postępowaniach podatkowych) ochrony przed nadużyciami ze strony organów podatkowych. Charakter gwarancyjny realizowany jest poprzez wymóg dochowania przez organy podatkowe formalnej prawidłowości doręczeń (zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa), których nieprzestrzeganie może doprowadzić do zakwestionowania skuteczności czynności realizowanych przez konkretny organ podatkowy. Innymi słowy wadliwość doręczenia powoduje bezskuteczność czynności (np. decyzja o odmowie umorzenia zaległości podatkowej lub decyzja ustalająca zobowiązanie podatkowe). Pomimo, iż przepisy proceduralne nie przewidują wprost w przypadku bezskuteczności dokonanej czynności obowiązku ponownego doręczenia pisma – jest to jednak oczywisty sposób na naprawę błędu, którego organ się dopuścił. Pośrednio konkluzje taką można wyprowadzić z zasad konstytucyjnych oraz zasad ogólnych procedury podatkowej.
Elektroniczna forma doręczeń
Przepisy proceduralne dają podatnikom prawo wyboru sposobu doręczania pism. Dopuszczalny jest wybór doręczeń w formie elektronicznej. Ważne jest, by podatnik wniósł do organu podatkowego żądanie o stosowanie w konkretnej procedurze takiej formy doręczeń oraz wskazał adres elektroniczny poprzez który ma być ona realizowana.
Zasadniczo wybór przez podatnika doręczeń w formie elektronicznej jest dla organu podatkowego wiążący. Zastosowanie przez organ formy tradycyjnej (papierowej, za pośrednictwem m. in. operatora pocztowego lub pracowników obsługujących organ) jest dopuszczalne, jednakże w ściśle określonych przypadkach (wystąpienie problemów technicznych uniemożliwiających organowi podatkowemu doręczenie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej).
Pojęcie „problemów technicznych” jest jednak bardzo szerokie oraz mogą one zostać zidentyfikowane zarówno po stronie organu podatkowego, jak i adresata. Nie można natomiast dopuszczać samowolnej (bezpodstawnej) rezygnacji przez organ z formy doręczeń elektronicznych.
Orzecznictwo sądów administracyjnych
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lutego 2018 r. (sygn. II FSK 173/16)
„W przypadku prawidłowo złożonego wniosku o doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej organ administracji nie ma wyboru, którą z form doręczeń ‒ elektroniczną czy papierową ‒ stosować. Jednakże w sytuacji, w której wniosek strony nie został uwzględniony z uwagi na jego wady, czemu organ dał wyraz w stosownym postanowieniu, organ ma prawo doręczania pism w sposób tradycyjny. Strona, która nie zgadza się z oceną wyrażoną we wskazanym wyżej postanowieniu, ma prawo kwestionować ją w środku odwoławczym od rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w danej sprawie.”
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 września 2017 r. (sygn. I GSK 552/17)
„Problemy techniczne uniemożliwiające organowi podatkowemu doręczenie pisma mogą dotyczyć zarówno organu podatkowego, jak i adresata. Wydaje się również, że w zakresie pojęcia problemów technicznych mieści się także nieprzystosowanie techniczne organu podatkowego lub adresata do doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym także nieposiadanie adresu elektronicznego. W konsekwencji mając na uwadze postanowienia art. 138c § 1 Ordynacji podatkowej oraz art. 144 § 3 i 5 Ordynacji podatkowej brak wskazania w pełnomocnictwie szczególnym adresu elektronicznego przez pełnomocnika profesjonalnego nie sposób zaliczyć do braków, które uniemożliwiają nadanie podaniu właściwego biegu.”
* * *
Materiały przedstawione w niniejszej broszurze są dostępne nieodpłatnie i zamieszczone jedynie w celu informacyjnym. Żadna z informacji znajdujących się w tej broszurze nie stanowi porady prawnej. Osoby zainteresowane uzyskaniem porady prawnej lub bardziej szczegółowych informacji dotyczących kwestii zawartych w niniejszej broszurze proszone są o skontaktowanie się bezpośrednio z Kancelarią.
